Staking cơ bản cho người mới bắt đầu

Định nghĩa Staking là gì?

Staking (đặt cược) là quá trình “khóa” các crypto tokens (tiền điện tử) của người dùng vào một hợp đồng thông minh DeFi để đổi lại kiếm được nhiều hơn các crypto tokens đó. Nó giống như việc bạn có một khoản tiền gửi cố định với ngân hàng, và ngân hàng trả cho bạn lãi suất trên số tiền bạn gửi vào cho họ. Hầu hết các lần crypto tokens được sử dụng để đặt cược là tài sản gốc của giao thức blockchain, lãi suất mà bạn nhận được phụ thuộc vào lượng Coin stake và thời lượng stake.

Bằng cách staking (đặt) tài sản tiền điện tử của bạn trong nền tảng DeFi, bạn đã trở thành một phần của trình xác thực mạng. Mọi giao thức blockchain bằng cổ phần đều dựa vào các trình xác thực này để đảm bảo tính bảo mật của giao thức. Do đó, nhiệm vụ đảm bảo rằng không có ai gian lận hệ thống thuộc về các trình xác thực đó. Đổi lại, những người đã đặt cọc một phần crypto tokens của họ để bảo mật mạng sẽ được nhận thưởng.

Ngoài phần thưởng tokens trực tiếp của việc đặt cược các tokens, người đầu tư còn kiếm được thêm phần trăm doanh thu tích lũy từ các sản phẩm và dịch vụ do nền tảng đó cung cấp. Ví dụ: Stakers (những người đặt cược) kiếm được một phần phí nữa từ các giao dịch hoán đổi trên các nhóm thanh khoản.

Phân loại staking

Proof of Stake (PoS) Cơ chế đồng thuận

Thuật toán đồng thuận Proof of Stake (PoS) dùng cho các mạng blockchain tùy vào các trình xác thực ngẫu nhiên giữa cộng đồng người dùng, những người “Staking” các tokens hoặc coins của mạng gốc bằng cách khóa chúng vào blockchain.

Người dùng làm như vậy là để sản xuất và phê duyệt các khối. Họ bây giờ trở thành những người xác thực được thưởng dựa trên số tiền mà họ đã staking. Trong một khoảng thời gian cụ thể nào đó, giao thức sẽ giao một cách ngẫu nhiên quyền xác thực khối tiếp theo, thường thì những người có lượng coin bị khóa càng nhiều thì cơ hội được trao càng cao.

Nói một cách dễ hiểu hơn là người đầu tư sẽ đặt cược coin để đảm bảo, chứng minh năng lực xử lý giao dịch và tạo khối, đồng thời nhận được phần thưởng từ việc đặt cược đó.

Staking Rewards (Đặt cược để nhận thưởng)

Người dùng sẽ dùng token của mình để stake vào trong hệ sinh thái của một dự án. Có thể xem như lock (khóa) token của bạn vào đó. Việc này không trực tiếp tham gia vào xác thực các giao dịch hay bất cứ nhiệm vụ gì liên quan đến blockchain. Người dùng sẽ nhận được rewards (phần thưởng) sau khi lock token của mình vào một dự án, tùy thời gian và lượng token đặt vào.

Lợi ích của Staking:

Đối với Staker (Người đặt cược)

Với việc đặt cọc vào các dự án, các stakers dễ dàng kiếm thêm thu nhập một cách thụ động. Chỉ bỏ ra một số token và một khoảng thời gian nhất định để thu lợi nhuận về.

Với hình thức PoS, các stakers tiết kiệm được chi phí ban đầu khi tham gia các dự án. Dễ dàng tính toán được tỷ lệ lợi nhuận của mình sau khoảng thời gian staking. Hay khi muốn unlock (mở khóa) token thì bao lâu có thể nhận được coin.

Đơn giản, dễ thực hiện đối với những Stakers mới. Chỉ cần biết một vài kiến thức cơ bản về staking, các stakers mới đã có thể tự mình đặt cược và thu lợi nhuận theo thời gian.

Thường thì lãi suất khi nhận được sẽ cao hơn lúc dự kiến, bởi vậy, các stakers thường để token của mình đến đúng hạn để được nhận lãi suất cao. Cộng với sự bảo mật nghiêm ngặt của Hợp đồng thông minh (Smart Contract). Stakers sẽ yên tâm về độ bảo mật về token mình đã đặt.

Đối với các dự án

Những người tham gia (node, masternodes,..) sẽ được chia sẻ quyền và sức mạnh của mạng lưới, nhờ sự trợ giúp của staking trong PoS là hình thức để các blockchain tạo tính phi tập trung nền tảng cho mạng lưới của họ.

Các Nodes (người tham gia) sẽ cùng nhau vận hành mạng lưới, điều đó đồng nghĩa với việc sẽ tận dụng được nguồn lực bên ngoài.

Người tham gia sẽ duy trì hoạt động của họ khi nhận được phần thưởng sau khi tham gia stake, điều đó tạo động lực cho họ tham gia mạng lưới tích cực hơn.

Sự phân chia sức mạnh của mạng lưới cho các nodes khác nhau là một trong những điểm son của độ bảo bật và sự an toàn của mạng lưới. Việc gom được 51% sức mạnh để hack và đột nhập vào mạng lưới dường như là bất khả thi với các hacker.

Rủi ro khi staking

Tuy việc staking mang lại nhiều lợi nhuận cụ thể và đều đặn, nhưng chúng cũng tiềm ẩn những rủi ro nhất định:

Lượng coin khi tham gia stake sẽ bị khóa lại trong thời gian staking. Điều đó đồng nghĩa với việc người dùng không thể thực hiện những hoạt động khác với lượng coin này. Nếu un-stake, người dùng sẽ không nhận được khoản lợi nhuận mong muốn như ban đầu. Và hơn nữa, khi un-stake, người dùng cũng phải chờ một khoảng thời gian nhất định để nhận lại coins, trong lúc đó thì cơ hội đầu tư khác đã vụt mất rồi.

Staking nhưng không có lời. Đây chắc hẳn là rủi ro lớn nhất khi stake, nhưng nó cũng không phải không thể xảy ra. Đó là khi đồng coin xuống giá, đồng nghĩa với lợi nhuận và cả vốn cùng giảm.

Thông số cần chú ý khi staking coin

Tỷ lệ lạm phát: 

Là tỉ lệ lượng coin mới sinh ra đối với lượng coin đang được lưu hành. Thực chất, phần thưởng của các stakers xuất phát từ hai nguồn là phí giao dịch và blockchain mới được tạo ra. Vì thế, sẽ có một lượng coin mới được đưa vào thị trường tạo ra lạm phát.

Tỷ lệ lạm phát sẽ ảnh hưởng một cách trực tiếp lên lượng lưu thông và giá của đồng coin đó. Và với cơ chế PoS thì sẽ luôn luôn có tỷ lệ lạm phát này.

Thời gian khóa (lock)

Là thời gian mà coin bị khóa (lock). Thời gian này được người dùng chọn từ đầu, thường thì sẽ là 3 tháng, 6 tháng, 1 năm, 3 năm… và sau khoảng thời gian đã thỏa thuận thì người dùng sẽ được nhận lại lượng coin đã tham gia steak và lợi nhuận.

Với những người tham gia (node, master node) thường sẽ quyết định khóa luôn khi tham gia stake trong suốt thời gian làm node. Họ nhận thưởng (rewards) làm nguồn thu trong thời gian đó.

Thời gian unlock: 

Trong khoảng thời gian stake, bất cứ lúc nào người dùng cũng có thể un-stake trước khi kết thúc quá trình. Tuy nhiên, người dùng không thể lấy lại ngay lượng coin đã đặt mà phải chờ một khoảng thời gian nhất định. Các dự án đưa ra quy tắc này để tránh sự ảnh hưởng đến hoạt động của mạng lưới và cũng là để có thời gian xử lý nếu lượng coin rút về quá lớn.

Lãi suất staking:

Đây chính là tỷ lệ lãi người dùng nhận được sau một khoảng thời gian staking. Con số này càng lớn đồng nghĩa với việc lượng coin nhận về sau khi kết thúc staking càng lớn.

Số lượng tối thiểu để tham gia stake:

Là lượng coin tối thiểu mà một người dùng phải có để tham gia staking. Mỗi dự án có một con số khác nhau. 

Độ tuổi coin

Chính là khoảng thời gian khi coin được stake cho đến khi nó có thể chính thức tham gia Staking (là khoảng thời gian mà coin bắt đầu sinh lời). Mỗi dự án khác nhau sẽ có một khoảng thời gian khác nhau, có thể là vài giờ hay vài ngày.

Số lượng coin và độ tuổi con (weight)

Weight là thuật ngữ chỉ sự bao gồm cả số lượng coin và độ tuổi của coin. Nó được ví như sức nặng của coin. Giá trị này càng lớn bao nhiêu (đồng nghĩa với lượng coin lớn và thời gian tham gia stake lâu) thì khả năng cao sẽ được giao quyền xử lý giao dịch và tạo khối càng lớn bấy nhiêu. Bởi thế, nó ảnh hưởng trực tiếp đến rewards mà người dùng nhận được sau khi kết thúc staking.

Tối ưu lợi nhuận khi staking:

Nhìn vào những con số ảnh hưởng trực tiếp đến staking đã được nêu ở trên, người dùng cần biết được làm cách nào để điều chỉnh những con số đó phù hợp nhất để thu được reward như mong muốn. Vì thế, chúng ta cùng tìm hiểu phần dưới đây để tìm ra cách thức tham gia staking mang lại nhiều lợi nhuận nhất.

Xác định phương pháp phù hợp

Việc đầu tiên người dùng cần làm đó là phân loại theo nhu cầu và lượng coin đang nắm giữ:

Với những người chỉ sở hữu một lượng coin nhỏ (không thể làm node hay masternode):

Phương pháp tối ưu nhất đó là tham gia voting, hay staking vào các node đã có sẵn để nhận phần thưởng từ các nodes đó. Hình thức này thường là staking trên một số sàn có hỗ trợ hoặc staking ngay trên ví.

Những người chỉ có lượng coin nhỏ, và đã xác định sẽ giữ lâu dài, thì việc staking sẽ giúp người đó kiếm thêm một lượng coin trong khoảng thời gian nhất định nào đó.

Với những người sở hữu một lượng coin lớn:

Với những người này, họ cũng có thể áp dụng cách staking trên nếu muốn linh hoạt quá trình lock coin của mình. Hoặc là ứng cử làm các nodes hay masternode để trực tiếp tham gia xử lý giao dịch và tạo khối.

Với cách làm này, staker sẽ nhận được nhiều phần thưởng hơn và song song với đó là yêu cầu cao hơn về cài đặt và kết nối phần cứng.

Các bước thực hiện Staking

Bước 1: Người dùng phải chọn loại coin có cơ chế staking. Đương nhiên, việc xem xét các thông số đã nêu trên là điều không thể bỏ qua, vừa để cân đối nhu cầu hay khoản vốn kỳ vọng, vừa để đạt được lãi suất mong muốn của mình.

Bước 2: Cài đặt sẵn ví hoặc cấu hình máy tính để chuẩn bị tốt nhất cho việc staking nhanh chóng và không bị đứt quãng.

Bước 3: Nạp coin đã tính toán vào ví hay máy tính hoặc sàn để tiến hành staking. Với các ví lạnh, người dùng phải luôn đảm bảo các ví này được kết nối mạng 24/7.

Bước 4: Bây giờ chỉ cần chờ coin trưởng thành và bắt đầu nhận thành quả.

Nền tảng blockchain staking:

Blockchain Staking dựa trên nền tảng PoS (Proof of Stake). Với PoS, các stakers sẽ có thể khai thác hoặc xác thực các giao dịch blockchain dựa trên khối lượng coin mà các stakers đó đang nắm giữ. PoS được tạo ra để thay thế cho PoW (Proof of Work) là thuật toán đồng thuận ban đầu dùng trong công nghệ Blockchain để xác nhận các giao dịch và thêm các blockchain mới vào chuỗi.

PoW tiêu tốn một nguồn năng lượng khổng lồ, và các stakers cần bán coin của họ để cuối cùng kiếm được tiền. PoS đã thay thế PoW, nó cung cấp sức mạnh khai thác dựa trên tỷ lệ phần trăm số tiền mà stakers nắm giữ. PoS được coi là ít rủi ro hơn về khả năng các hacker tấn công mạng, vì nó có cấu trúc tương hỗ nên việc tấn công khó có thể xảy ra.

Khi một giao dịch được bắt đầu, dữ liệu giao dịch được đưa vào một khối có dung lượng tối đa là 1 megabyte, sau đó được nhân bản trên nhiều máy tính hoặc nodes trên mạng. Các Nodes là cơ quan quản lý của blockchain và là người xác minh tính hợp pháp giao dịch trong mỗi khối. Để thực hiện xác minh, các nodes hoặc stakers sẽ cần phải giải một thuật toán. Người đầu tiên giải mã mỗi vấn đề giao dịch khối sẽ được thưởng coin. Khi một khối giao dịch đã được xác minh, nó sẽ được thêm vào blockchain cách minh bạch, công khai.

Các dự án staking hàng đầu

Dưới đây là danh sách một số dự án staking nổi bật, các dự án Blockchain sử dụng cơ chế PoS và các Blockchain xây dựng trên nền tảng khác, nhưng đều cho phép người dùng stakes và nhận thưởng.

Cardano (ADA)

Với khả năng mở rộng cao, tương tác ổn định và có tính bền vững cao nhằm cân  bằng lợi ích giữa các miner/node và đội ngũ phát triển. Cardano trở thành một Blockchain nền tảng nổi bật.

ADA chính là cryptocurrency (đồng tiền điện tử) chính thức của Cardano, đến nay, phần staking cho những người tham gia stake ADA đã lên đến 13,8 tỷ. 

Ethereum 2.0 (ETH)

Từ việc nâng cấp PoW sang PoS, Ethereum 2.0 chính là đích đến của mạng lưới Ethereum, song song với việc sử dụng sharding nhằm nâng cao tốc độ xử lý của giao  dịch Ethereum.

Đồng tiền điện tử chính thức của Ethereum là ETH hay Ether, nó đóng vai trò như là nguồn nhiên liệu để thực thi tất cả các hoạt động giao dịch trong Ethereum (phí Gas)

Để Stake ETH, người dùng cần sở hữu tối thiểu 32 ETH trong mỗi trình xác thực (validator) cộng thêm máy tính có đủ thông số kỹ thuật phần cứng và kết nối Internet mạnh.

Solana (SOL)

Khả năng mở rộng giao dịch lên đến 700,000 trong mỗi giây và thời gian khối 400ms, Solana chính là nền tảng blockchain mã nguồn sở hữu hiệu suất đáng gờm hiện nay mà không cần áp dụng các phương pháp khác như Shading hay Layer 2. Đồng SOL là đồng coin chính thức của mạng lưới Solana, người ta dự đoán rủi ro cho việc staking SOL dường như bằng 0.

Polkadot (DOT)

Một nền tảng blockchain hay gọi là công nghệ đa chuỗi (multi-chain), Polkadot nổi bật vì không đồng nhất và có khả năng mở rộng cao. Polkadot phê duyệt và cho phép các blockchain dễ dàng kết nối với nhau để cùng chia sẻ dữ liệu và nhờ đó tạo thành một Network (mạng lưới) phi tập trung. Blockchain Polkadot dùng DOT làm đồng coin chính thức.

Binance Smart Chain (BNB)

Binance Smart Chain là một blockchain khác hoạt động đồng thời với Binance Chain của Binance. Nó là một blockchain clone của Ethereum trên Binance, để thực hiện tạo hợp đồng thông minh hay dễ dàng tương thích với máy ảo EVM của Ethereum, bên cạnh đó, nó còn hỗ trợ Cross Chain và Binance Chain.

Binance Smart Chain sử dụng luôn đồng BNB (Binance Coin) mà không sử dụng một token mới khác. Vì lạm phát bằng 0 nên việc staking sẽ nhận được phần thưởng ít hơn so với các blockchain khác. 

Xu hướng Staking hiện nay

Staking để cạnh tranh Node hoặc MasterNode

Xu hướng này đang diễn ra khá nổi trội và rất rõ ràng vì rất nhiều blockchain mới ra mắt gần đây đều sử dụng cơ chế PoS.

Cạnh tranh để tham gia Nodes hoặc MasterNode chủ yếu xảy ra với những người dùng nắm trong tay lượng coin lớn, và muốn được xác thực giao dịch và mở blockchain mới. Còn những người dùng sở hữu lượng coin nhỏ dùng để staking vào các nodes và nhận thưởng thì đơn giản và dễ dàng hơn rất nhiều.

Staking ngay trên các ví

Vào khoảng cuối năm 2018, xu hướng này bắt đầu nở rộ, nhiều ví có sẵn lượng người dùng lớn và đồng coin của họ tích trữ sẵn trên đó rồi. Ví sẽ kết hợp với các dự án có staking để cho phép người dùng khóa coin và stake ngay trên ví của họ.

Tổng kết

Trên đây là một số thông tin cơ bản và những kiến thức cần nắm trước khi bước vào Staking. Người dùng cần nắm bắt được những cơ hội và rủi ro gặp phải khi Stake và hạn chế rủi ro xảy ra cho mình bằng cách tính toán thật kỹ trước khi Staking. Mong rằng mỗi người dùng đều có thể thu về được lợi nhuận mà mình mong muốn.